Reklama

AD1A KUBOTA 04.03-04.04.24

NIK kontrolowała spółki miejskie. Izba zawiadomiła prokuraturę

NIK kontrolowała spółki miejskie. Izba zawiadomiła prokuraturę
szp
06.05.2021, o godz. 9:55
czas czytania: około 5 minut
0

Niedostateczny nadzór właścicielski nad spółkami z udziałem miast, działalność wykraczająca poza zadania gmin w sferze użyteczności publicznej, nierentowność i udzielanie zamówień z pominięciem przepisów prawa zamówień publiczny – to główne ustalenia NIK, która skontrolowała osiem spółek komunalnych i cztery urzędu w województwie lubelskim. Zawiadomiła też prokuraturę i Urząd Zamówień Publicznych.

Dalsza część tekstu znajduje się pod reklamą

Reklama

AD1B_ARBENA1_01.03.24-01.04.24

Skontrolowane spółki rzetelnie monitorowały własną sytuację ekonomiczno-finansową, ale kontrola NIK wykazała, że te przynoszące najwyższe straty nie wprowadziły planów naprawczych lub realizacja tych planów była nieskuteczna. „NIK skierowała sześć zawiadomień o podejrzeniu przestępstwa do prokuratury i cztery do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w związku z naruszeniem Prawa zamówień publicznych” – czytamy w komunikacie.

Kontrola została przeprowadzona w czterech Urzędach Miast w Lublinie, Białej Podlaskiej, Chełmie i Puławach oraz w ośmiu spółkach komunalnych:

  • Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (MPK) w Lublinie;
  • Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Bystrzyca (MOSiR) w Lublinie;
  • Miejski Zakład Komunikacyjny (MZK) w Białej Podlaskiej;
  • Bialskie Wodociągi i Kanalizacja (WOD-KAN) w Białej Podlaskiej;
  • Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych (MPRD) w Chełmie;
  • Chełmski Park Wodny i Targowisko Miejskie (CPWiTM) w Chełmie;
  • Nieruchomości Puławskie (PNP) w Puławach;
  • Puławski Park Naukowo-Techniczny (PPNT) w Puławach.

Kontrolerzy NIK ustalili, że działalność pięciu z ośmiu z nich wykraczała poza zadania gmin w sferze użyteczności publicznej, nałożone przez ustawę o gospodarce komunalnej. Z tego tytułu spółki w latach 2016-2019 uzyskały przychody sięgające prawie 17,5 mln zł. NIK podaje przykłady przychodów z tytułu:

  • przewozów okazjonalnych, usług holowania, serwisu ogumienia (MPK),
  • usług gastronomicznych (MOSiR),
  • usług konserwacji i naprawy pojazdów, sprzedaży paliw (MZK),
  • wykonywania robót budowlanych poza obszarem gminy, sprzedaży materiałów budowlanych, betonu i asfaltu (MPRD),
  • zarządzania nieruchomościami na zlecenie, usług nadzoru (zastępstwa inwestycyjnego) oraz robót budowlanych na rzecz innych podmiotów niż gmina lub jej jednostki organizacyjne (PNP).

Dodatkowo Miejska Korporacja MKK w Lublinie, która świadczyła m.in. usługi ochrony, usługi porządkowe, sprzedaży paliw. Zdaniem NIK, może to wywierać „negatywny wpływ na warunki konkurencji tego rodzaju usług na rynku lokalnym, co potwierdziły dane GUS o systematycznym spadku liczby podmiotów prowadzących tego rodzaju działalność w Lublinie”.

Spółka PPNT świadczyła usługi spoza zakresu zadań Miasta Puławy. „Były to pozaszkolne usługi edukacyjne na rzecz uczniów z powiatu puławskiego i prowadzenie działalności na rzecz rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw z obszaru całej Polski Wschodniej, niezwiązanych z Miastem Puławy. Z tego tytułu przychody spółki w latach 2018-2019 wyniosły ponad 1,3 mln zł.

NIK zauważył też przyczyny, które sprawiły, że spółki zdecydowały się na wykonywanie usług, które wykraczają poza dopuszczalne ramy prawa. Wymienia:

  • umożliwienie utrzymania zatrudnienia pracowników na umowę o pracę w okresach o zmniejszonej skali usług i ograniczenie zatrudnienia na tzw. „umowy śmieciowe”,
  • dążenie do lepszego wykorzystania majątku, potencjału kadrowego spółki,
  • trudna sytuacja ekonomiczno-finansowa, niezlecanie robót przez gminę,
  • możliwość pozyskiwania przez spółkę dodatkowych środków w celu realizacji zadań użyteczności publicznej,
  • możliwość otrzymania od spółki komunalnej alternatywnej, wobec firm komercyjnych, oferty kompleksowej, profesjonalnej, a przy tym tańszej usługi.

Kontrolerzy stwierdzili, że te okoliczności nie uprawniają do prowadzenia przez gminy i ich spółki działalności gospodarczej wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej. Ta bowiem powinna być prowadzona na zasadach gwarantujących zachowanie uczciwej i wolnej konkurencji oraz przestrzeganie zasad równego traktowania, przejrzystości i proporcjonalności.

Pomijanie Prawa zamówień publicznych

NIK zbadała w spółkach 101 umów. Przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych (Pzp) zostały naruszone przy zawieraniu 12 umów, w tym 9 umów zostało zawartych z pominięciem przepisów tej ustawy.

Szczególnie rażące okazały się nieprawidłowości stwierdzone przy zawieraniu umów w MPRD w Chełmie. W latach 2016-2019 żadne zamówienie publiczne, którego wartość szacunkowa przekraczała równowartość 30 tys., nie zostało przez tę spółkę udzielone wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy o zamówieniach publicznych. „Łączna wartość skontrolowanych zamówień publicznych udzielonych w tym okresie przez spółkę z całkowitym pominięciem stosowania przepisów Pzp wynosiła ponad 7,7 mln zł netto” – informuje NIK. „Tym samym w toku kontroli okazało się, że ćwierć wieku po wprowadzeniu do polskiego systemu prawnego przepisów o zamówieniach publicznych, mogą istnieć spółki komunalne, które pomimo prawnego obowiązku, systemowo nie stosują przepisów obowiązujących przy udzielaniu zamówień” – komentują przedstawiciele Izby.

Nierentowne spółki

Działalność większości spółek z udziałem czterech miast objętych kontrolą była nierentowna. W przypadku 17 z 28 spółek skumulowany wynik finansowy za lata 2016-2019 był ujemny i wyniósł łącznie ponad 207,7 mln zł. Największy udział w tej kwocie miały spółki z udziałem Miasta Lublin i Miasta Chełm, odpowiednio ponad 168 mln i 28 mln. W przypadku Lublina najwyższe straty przyniósł w tym okresie Port Lotniczy Lublin (114 mln zł), działający z 50-53% udziałem miasta.

W latach 2016-2019 siedem na osiem spośród skontrolowanych spółek przynosiło straty (w większości przypadków we wszystkich latach tego okresu), a więc ich działalność nie spełniała zasady samofinansowania. Rentowna była jedynie spółka WOD-KAN w Białej Podlaskiej, choć jej zysk ulegał corocznie istotnemu spadkowi.

W przypadku dwóch spółek (MPRD na koniec 2019 r., PPNT na koniec 2018 r.) straty przewyższyły sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych, co wypełniało przesłanki do zwołania zgromadzenia wspólników, którzy powinni podjąć uchwałę dotyczącą dalszego istnienia spółki.

Członkowie rad nadzorczych kontrolowanych spółek posiadali wymagane prawem kwalifikacje, ale w Urzędach Miasta w Lublinie i Chełmie nie zweryfikowano informacji złożonych przez trzech kandydatów na członków rad nadzorczych.

NIK stwierdził też nieprawidłowości związane z wypłacaniem wynagrodzeń członkom zarządów lub rad nadzorczych. Działo się tak w pięciu spółkach (MZK, WOD-KAN, MPRD, CPWiTM, PPNT). Wynagrodzenia zostały zawyżone o 242,5 tys. zł, zaniżone o 16,3 tys. zł.

Kontrola sprawowania nadzoru właścicielskiego nad spółkami komunalnymi w urzędach miasta wykazała, że większość spółek komunalnych nie posiadała długoterminowych strategii działania obejmujących lata 2016-2019, zatwierdzanych przez zgromadzenia wspólników, zawierających cele strategiczne, finansowe, marketingowe, mierniki ich realizacji, długoterminowe zamierzenia inwestycyjne i przewidywane na nie nakłady, kierunki rozwoju, analizy mocnych i słabych stron, ryzyk działalności, prognoz finansowych, zamierzeń co do stanu zatrudnienia i wynagrodzeń. Tego rodzaju strategie (programy działania) były uchwalane dla puławskich spółek. Skutkiem nieuchwalenia strategii działania był w szczególności brak możliwości powiązania ustalanych dla członków zarządów celów zarządczych z celami strategicznymi uchwalonymi przez właścicieli spółek (kaskadowania celów).

Według NIK waga i skala nieprawidłowości stwierdzonych w urzędach i spółkach świadczy o tym, że sprawowany nadzór właścicielski nad spółkami komunalnymi albo nie był skuteczny, albo był skuteczny tylko częściowo, albo nie było go w ogóle.

Sprawą zajmą się śledczy

NIK skierowała sześć zawiadomień do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, które dotyczą nadużycia zaufania, nieujawniania informacji publicznej, prowadzenia ksiąg rachunkowych niezgodnie z przepisami ustawy, wydania przez biegłego rewidenta niezgodnych ze stanem faktycznym opinii na temat sprawozdań finansowych, uporczywego uchylania się od obowiązku podejmowania działań w celu ukształtowania zasad wynagradzania członków organu zarządzającego zgodnie z przepisami ustawy.

NIK skierowała też cztery zawiadomienia do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w związku z naruszeniem Prawa zamówień publicznych. „Chodzi o udzielenia przez zamawiającego zamówienia bez stosowania Prawa zamówień” – wyjaśnia NIK w komunikacie.

Udostępnij ten artykuł:

Komentarze (0)

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu. Bądź pierwszą osobą, która to zrobi.

Dodaj komentarz

Możliwość komentowania dostępna jest tylko po zalogowaniu. Załóż konto lub zaloguj się aby móc pisać komentarze lub oceniać komentarze innych.

Te artykuły mogą Cię zainteresować

Przejdź do Gospodarka i samorząd
css.php
Copyright © 2024