Codziennie w trosce o środowisko naturalne

WFOŚiGW w Poznaniu od ponad 25 lat wspiera przedsięwzięcia proekologiczne. Jak podsumowałaby Pani efekty tych działań w regionie?

Efekty działania to prawie 13,5 tys. przedsięwzięć i działań na rzecz ochrony środowiska i przyrody realizowanych w montażu finansowym z Funduszem, na które przekazano ponad 4 mld zł. Myślę, że jest to bardzo dobry miernik aktywności naszego Funduszu i jednocześnie  skuteczności działania całego systemu finansowania inwestycji proekologicznych w Polsce.

Trzeba podkreślić, że wszystkie te przedsięwzięcia przełożyły się na wymierne zmniejszenie presji na środowisko poprzez redukcję emisji substancji i energii, poprawę stanu ochrony naszych najcenniejszych zasobów przyrody oraz wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, i to nie wyłączając najmłodszych. Istotą działania Funduszu jest bowiem wspieranie wyłącznie tych przedsięwzięć, które przynoszą efekt ekologiczny.

Obecnie największym przedsięwzięciem realizowanym przez Fundusz jest Program Priorytetowy Czyste Powietrze. Jak ocenia Pani dotychczasową realizację tego programu?

W czerwcu ubiegłego roku, pomiędzy NFOŚiGW a wszystkimi wojewódzkimi funduszami, ochrony środowiska i gospodarki wodnej w kraju, zostało podpisane porozumienie o wspólnej realizacji rządowego Programu Priorytetowego Czyste Powietrze. Nabór ruszył w drugiej połowie września i będzie trwał do czerwca 2027. Przewiduje się, że łączny budżet programu może przekroczyć 100 mld zł. Celem programu jest zmniejszenie wpływu na stan powietrza atmosferycznego emisji spalin z instalacji grzewczych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, tj. redukcja tzw. niskiej emisji powiązana z optymalizacją zużycia energii do celów grzewczych. Celem szczególnym jest skuteczne wyeliminowanie smogu, zjawiska silnie powiązanego ze spalaniem paliw złej jakości w kotłowniach domów jednorodzinnych. Zainteresowanie programem jest duże, co potwierdza skuteczność kampanii informacyjno-promocyjnej towarzyszącej rozpoczęciu naboru oraz szkoleń, doradztwa, wsparcia w sporządzaniu wniosku o dofinansowanie, kierowane w sposób ciągły do indywidualnych klientów oraz do 226 gmin naszego województwa. Zarówno zasięg, jak i staranność akcji, której celem jest pozyskanie jak największej liczby klientów ma charakter precedensowy i świadczy o naszej sprawności organizacyjnej i determinacji w dążeniu do realizacji celu, jakim jest polepszenie jakości powietrza w regionie i w Polsce. Dużym zainteresowaniem cieszą się także tzw. dni otwarte pod nazwą „Sobota z czystym powietrzem”, które organizujemy systematycznie – raz na kwartał. Do chwili obecnej skierowano do nas prawie 4000 wniosków. Dla połowy z nich zakończono procedurę weryfikacyjną i przyznano decyzjami zarządu pomoc finansową. Dążymy do stanu, w którym ilość decyzji o przyznaniu pomocy będzie równa tygodniowemu przyrostowi liczby wniosków. Póki co, dynamika wzrostu liczby wniosków pozwala szacować, że nasza organizacja w sposób trwały potrafi sprostać oczekiwaniom klientów. Na realizację umów zawieranych przez nas w 2019 roku mamy prawie 90 mln zł. Lwia cześć tej kwoty to środki przekazane przez NFOŚiGW. Pozwala nam to w dalszym ciągu oferować atrakcyjne formy wsparcia innych przedsięwzięć, zgodnych z potrzebami ochrony środowiska i przyrody w skali lokalnej i regionalnej oraz oczekiwaniami naszych beneficjentów.

Jakie inne projekty dotyczące ochrony środowiska w województwie wielkopolskim są obecnie prowadzone i na jakie cele można uzyskać wsparcie WFOŚiGW?

W obszarze ochrony powietrza działamy w wielu kierunkach. Rządowy Program Priorytetowy „Czyste Powietrze” to projekt dla osób fizycznych. Realizacji zadań mających na celu poprawę jakości powietrza dedykowany jest program dla beneficjentów instytucjonalnych i przedsiębiorców obejmujący przedsięwzięcia zwiększające efektywność energetyczną, udział odnawialnych źródeł energii (OZE) w produkcji energii, modernizację źródeł ciepła i inne, zapewniające redukcję emisji substancji i energii do powietrza atmosferycznego. Mamy tu więc komplementarne działania na rzecz jakości powietrza.

Drugim istotnym blokiem programowym jest ochrona środowiska gruntowo-wodnego. W dalszym ciągu kierujemy pomoc do gmin na budowę lub modernizację infrastruktury zapewniającej ochronę powierzchni ziemi i wód przed zagrożeniami wynikającymi z niewłaściwie prowadzonej lub niewydolnej gospodarki wodno-ściekowej oraz odpadowej.

Na podstawie porozumienia z NFOŚIGW, w ramach „Ogólnopolskiego systemu służb ratowniczych” dofinansowaliśmy zakup 34 samochodów ratowniczo – gaśniczych. W najbliższym czasie ogłosimy także „Nabór Wniosków dla przedsięwzięć z zakresu doposażenia jednostek powołanych do zapobiegania i likwidacji skutków katastrof naturalnych lub ekstremalnych zjawisk atmosferycznych i poważnych awarii” adresowany do jednostek samorządu terytorialnego, stowarzyszeń oraz państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, w ramach którego beneficjenci będą mogli zakupić specjalistyczny sprzęt i wyposażenie do likwidacji nadzwyczajnych zagrożeń.

Dodatkowo, co roku prowadzimy nabór wniosków dla Państwowych Jednostek Budżetowych, w ramach którego, wsparcie w formie przekazania środków otrzymują zadania z zakresu zapobiegania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych oraz poważnych awarii z terenu województwa wielkopolskiego.

Inne projekty, którym dedykowane są nasze nabory obejmują przedsięwzięcia dotyczące ochrony przyrody i zapewnienia bioróżnorodności oraz przedsięwzięcia związane wprost  z ochroną pszczół i dzikich owadów zapylających. Niezmiennie ważnym elementem działania Funduszu jest oferta wsparcia dla przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej.

Działalność Funduszu to także zwiększenie świadomości ekologicznej wśród społeczeństwa. Jakie działania w tej sferze są obecnie podejmowane?

Bardzo dużą wagę przykładamy do projektów w tym zakresie. Jesteśmy świadomi jak ogromne znaczenie ma inwestowanie w budowanie świadomości ekologicznej wśród dzieci i młodzieży. Ważny jest dla nas efekt skali, który jest najlepiej widoczny w formach skierowanych do dzieci i młodzieży, co nie znaczy, że omijamy rozmaite fundacje działające w obszarze ochrony środowiska lub inne instytucje, które mają programy mające na celu zwiększanie wiedzy nt. ochrony środowiska. Chcemy być aktywni w budowaniu świadomości człowieka, który dba o swoje środowisko, który nie tylko nie niszczy ale też, który zapobiega niszczeniu.

Jednym z tego typu działań jest Młodzieżowy Kongres Klimatyczny – zorganizowany w ub.r. konkurs dla szkół ponadpodstawowych pn. „Młodzieżowe Przesłanie Klimatyczne dla przyszłości”. Jaka jest idea tego przedsięwzięcia i czy będzie ona kontynuowana?

Bardzo dużo mówimy o klimacie i reagowaniu na zmiany klimatyczne oraz nabywaniu umiejętności w celu łagodzenia tych zmian.  W związku z tym w ub.r. podjęliśmy wyzwania zorganizowania sympozjum pn. Młodzieżowy Kongres Klimatyczny. Młodzież szkół średnich przedstawiała swoje przesłania kierowane do władz publicznych w zakresie możliwości naszego wpływu w obszarze łagodzenia zmian klimatu i dostosowania się do niego. I takie wyzwania opracowane w formie przesłań (plakatów, prezentacji, makiet, filmów itd.) były nagrodzone. Udało się nam zachęcić do udziału w tym przedsięwzięciu NFOŚiGW  oraz wszystkie WFOŚIGW w kraju. Finał odbył się podczas Międzynarodowych Targów Ochrony Środowiska POL-ECO SYSTEM. Już ogłosiliśmy kolejną edycję Kongresu i liczymy, że zainteresowanie będzie tak duże jak w zeszłym roku. Tym razem będziemy nagradzać projekty filmowe realizowane przez społeczności szkolne.

Jakie są obecnie największe wyzwania związane z ochroną środowiska w Wielkopolsce oraz działalnością WFOŚiGW w Poznaniu?

Wyzwania stojące przed Funduszem się zmieniają się w czasie i są pochodną zmieniających się uwarunkowań i zagrożeń środowiska. Misja pozostaje aktualna. Początkowe lata funkcjonowania Funduszu, a w zasadzie całego systemu finansowania przedsięwzięć proekologicznych w oparciu o NFOŚiGW i wojewódzkie fundusze, stanowiącego element administracyjnego zarządzania środowiskiem, to kolokwialnie mówiąc – krajobraz z dymiącymi kominami instalacji przemysłowych. Te emisje są już okiełznane zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym. Skrupulatnie prowadzony państwowy monitoring środowiska (znacząco wspierany przez środki Funduszu), cykliczne raporty o stanie środowiska i jego ochronie identyfikują obecnie jako znaczące zupełnie inne aspekty dobrostanu środowiskowego. Stan jakości powietrza jest co prawda stałym elementem zainteresowania Funduszu, jednak instrumenty wsparcia się zmieniają co sygnalizowałam wcześniej. Nowe wyzwanie zarówno w zakresie ochrony powietrza, jak i powierzchni ziemi oraz wód stanowią ekstremalne zjawiska. Musimy stawić temu czoła dostosowując swoją ofertę do działań mających na celu adaptację i mitygację zmian klimatu. Zwłaszcza w kontekście minimalizacji emisji ciepła do powietrza oraz ochrony powierzchni ziemi. Kolejne istotne i bardzo oczekiwane przez samorządy działania skoncentrowane na projektach w dziedzinie ochrony środowiska gruntowo-wodnego. Nie zapominamy o wkładzie w ochronę przyrody. Spore środki przekazujemy na opracowania planistyczne w dziedzinie ochrony przyrody, na działania związane z monitoringiem, na przedsięwzięcia związane z zapobieganiem pogarszaniu stanu przyrody, w tym czynną jej ochronę. Niezmiennie stawiamy na edukację ekologiczną, która spina te działania i jest źródłem wiedzy, co należy robić by środowisko ratować lub przynajmniej nie pogarszać jego stanu.